Ay’da su ürünleri yetiştiriciliği yapılması kapsamında geliştirilen Lunar Hatch projesi, levrek yetiştiriciliğini uzaya taşımayı hedefliyor. Proje, astronotlar için sürdürülebilir bir protein kaynağı oluşturmanın yanı sıra, kapalı devre ekosistemlerin uzayda nasıl işleyebileceğine dair bilimsel veriler sağlamayı amaçlıyor.

Bilimkurgu edebiyatında uzayda sürdürülebilir yaşam sistemleri uzun süredir işleniyor. Arthur C. Clarke’ın Rama serisinde dev bir uzaygemisi içinde yapay bir ekosistem kurularak su döngüsü ve balık yetiştiriciliği gibi unsurlar detaylandırılırken Kim Stanley Robinson’ın Mars Üçlemesi ise kızıl gezegende tarım ve akuakültür yoluyla yaşamın sürdürülebilirliğini merkeze alıyor. Ay’da levrek yetiştirilmesine yönelik Lunar Hatch projesi, bu kurgusal öngörülerin bilimsel temelde test edilmesine yönelik somut bir adım olarak değerlendiriliyor.


Güney Fransa’daki Palavas-les-Flots kasabasında, sıradan bir tankta yüzen levrekler geleceğin astronotları için potansiyel bir protein kaynağı olabilir.

Lunar Hatch projesi kapsamında, levrek yumurtalarının uzaya gönderilerek Ay’da –ve ileride Mars’ta– su ürünleri yetiştiriciliği yapılması hedefleniyor.



Bu sıra dışı projenin arkasında, Fransız Ulusal Oşinografi Araştırma Enstitüsü’nden deniz biyoloğu Dr. Cyrille Przybyla bulunuyor. Przybyla yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanıyor:

“Balık, sindirimi en kolay hayvansal protein kaynağıdır ve omega-3 ile B vitaminleri bakımından zengindir. Bu besinler, kas kütlesini korumak için astronotlar açısından kritik önemdedir.”

Levrek Yumurtaları Ay Görevi için Uzayda Kuluçkaya Yatacak​

Proje kapsamında döllenmiş levrek yumurtalarının Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ulaşana dek geçen sürede uzayda kuluçkaya yatması planlanıyor. Başlangıçta yalnızca gözlemlenecek olan balıklar, daha sonra dondurularak Dünya’ya geri gönderilecek. Uzun vadede ise bu balıkların Ay yüzeyinde sürdürülebilir şekilde yetiştirilmesi amaçlanıyor.

Dr. Cyrille Przybyla, Ay’da bir üs kurması durumunda, Lunar Hatch projesi sayesinde astronotlara haftada en az iki kez levrek sunulabileceğini belirtiyor.

Geçmişten Günümüze Uzayda Balık Deneyleri​

Uzaya gönderilen ilk balıklar, 1973 yılında Apollo görevinde yer alan küçük mummichog (Fundulus heteroclitus) türleriydi. 1976’da Soyuz astronotları Salyut uzay laboratuvarında lepisteslerle (guppy) deney yaptı. 2015’te Danio rerio türü ISS’ye gönderildi; Çin ise geçen yıl Tiangong uzay istasyonuna birkaç Danio rerio daha yolladı.



Diğer görevlerde kılıçkuyruklar, Japon pirinç balıkları, altın balıklar ve yassı balıklar da taşındı. Ancak bunlar arasında düzenli besin kaynağı olarak yetiştirilmeleri amaçlanan ilk proje Lunar Hatch oldu.

Ay’da Kapalı Devre Gıda Döngüsü Hedefleniyor​

Projenin nihai amacı ise Ay’da kapalı devre bir gıda zinciri oluşturmak olarak tanımlanıyor. Bu sistemde ilk tanklar, Ay’ın kutuplarındaki kraterlerde bulunan buzdan elde edilen suyla doldurulacak. Balık atıklarından oluşan atık su mikroalg üretiminde kullanılacak; bu algler ise süzerek beslenen canlılara veya zooplanktona yem olacak. Balık dışkıları ise karides ve solucanlar tarafından işlenerek yeniden balıklara yem olarak geri dönecek.

Dr. Przybyla, “Lunar Hatch’in amacı sıfır atık prensibiyle çalışan, 4 ila 5 ay boyunca otonom şekilde işleyebilecek bir akuakültür sistemi kurmak,” diyor.

16 hafta sürecek bir görevde yedi astronota haftada iki porsiyon levrek sunabilmek için yaklaşık 200 levrek gerekecek. Bu amaçla uzaya gönderilecek 200 döllenmiş yumurtanın yanı sıra, aynı balıkların kardeşlerinden oluşan 200 kontrol grubu Dünya’da tutulacak.