Türkiye'nin İlk Cadı Vakası

1970’lerin Sivas’ında, Zara’nın sisli dağ köylerinde tuhaf olaylar yaşanmaya başladı. Hayvanlar sebepsiz yere telef oluyor, mahsuller bir gecede çürüyordu. Geceleri ormanın içinden kadın sesleri yükseliyor, sabah olduğunda köy meydanında garip semboller bulunuyordu. Köylüler, bu olayların ardında “Kara Fatma” adında gizemli bir kadının olduğunu söyledi. Kimine göre o, lanetli bir büyücüydü; kimine göreyse köyde uğradığı zulmün intikamını almak isteyen bir kurbandı. Ancak üç gün süren ayinler, kaybolan köylüler ve köyü saran korku, Anadolu’nun kalbinde ilk “cadı vakası” olarak anılacak bir hikayenin kapısını araladı.



Yaşlı köylüler öykülerini şöyle anlatıyor:
“Bir gece kulak misafiri olduk; bir kadın, taşlık alanda sazlarla, mumlarla… Ama sesimizi çıkaramadık. Kimse konuşmaz oldu.”
​

Efsaneye göre, Kara Fatma ormanlık bir vadide eski, harap bir kulübede 'ruhani bir cadı' ile anlaşma yaptı. Kimileri, kulübeye gelen siyah hayvan figürleri gördüğünü iddia etti; kimileri, kulübede mum ışığı altında “gizli anlaşmalar” yapıldığını söyledi.
Rivayete göre bu anlaşma, üç gün sürecek ayinlerle somutlaşacaktı. 'Ayinlerin amacı neydi, kimlerle yapıldı, ne vaatlerle başlandı?' bütün bunlar kuşku dumanlarıyla örtülüydü.
​

O üç gece boyunca köydeki havanın ağırlaştığı anlatılır. Toprak çatırdadı, rüzgar olmayan gecelerde tarlalardan uğultular yükseldi. Hayvanlar topluca ölmeye başladı. Evlerden gelen iniltiler, kapıların kendi kendine kapanıp açılması söylemleri kulaktan kulağa yayıldı. Bu süreçten sonra, Zara köyü bazı kısımları boşaltıldı; bazı aileler göç etti, kimi hastalandı.

Öykülerde bu üç gece “köyün lanet yediği” olarak geçer; ne küçük çocuklar ne de yaşlılar artık eskisi gibi uyuyamaz oldu.
Kara Fatma, kahraman ilan edileceği yerde 'cadılıkla' suçlanan güçlü bir kadın figürü.

Kara Fatma, ne zaman adaletsizlik görse ya da masumlara zarar verenler olursa, intikam alma niyeti taşıyan bir figür olarak anlatılır. Bazı tanıklar, yıllar sonra bile uzak tepelerden uzaktan gelen kadın sesi duyduklarını, kışın soğuk esintinin anlamsız bir anda evlere girdiğini anlatır.
Çünkü iddialara göre Kara Fatma, üvey babası ve onun arkadaşları tarafından cinsel saldırıya maruz bırakılmış, annesi ve köylüler de buna sessiz kalmıştı. Kara Fatma sürekli köyde hor görülüyor, erkekler tarafından taciz edilirken, kadınlar tarafından tartaklanıyordu. Bu nedenle Kara Fatma'ya yapılan işkencelerin onu 'delirttiği' ve nerede haksızlık ve adaletsizlik görse her şeyi yerle bir ettiği rivayet edildi.
​

Tarihçi ve folklor araştırmacıları, bu tip hikayelerin toplumun korkularını, bastırılmış travmalarını ve kolektif bilinçaltını yansıttığını belirtir. Belge eksikliği, tanıkların anlatılarının çelişkili olması ve zamanla değişmiş sözlü anlatılar, bu hikayeyi mit ile tarihin kesişim noktasına yerleştirir.
Bazıları, Sivaslı Kara Fatma efsanesini halk kültüründe kadın suçlaması motiflerinin bir yansıması olarak değerlendirir. Özellikle köylerde güçlü kadın figürlerinin “cadılaştırılması”, toplumsal cinsiyet temelli önyargılarla da ilişkilendirilebilir.

Ayrıca bölge gezisinde, ormanlık bölgelerde bazı harabe kulübeler tespit edildi; bunlardan bazıları zamanla doğa koşullarına yenik düşmüş durumda. Yerel yaşlılarla yapılan harita gözlemlerinde, bu kulübelerin birçoğu “o gece” anlatılarına yakın bölgelerde konumlanıyor.

Yazılı kaynaklar yok denecek kadar az. Ancak Zara’nın yaşlı köylüleri hala “Fatma’nın gölgesi geliyor” der, tedirgin bir bakışla ormanlara, geceye bakarlar. Sivaslı Kara Fatma’nın adı, Anadolu’nun unutulmuş gizemlerinden biri olarak hala kulaktan kulağa yayılıyor.
​

Bugün, Sivaslı Kara Fatma’nın adı yalnızca efsane defterlerinde değil; köy mezarlıklarında, orman yollarında, gece rüzgarlarında, kulaktan kulağa anlatılan dilden dile fısıltılarda yaşıyor. Belgeyle kanıtlanmamış olsa da, Anadolu’nun karanlık bir yüzünün, suskunlukla örtülmüş acılarla nasıl yoğrulduğunun bir sembolü haline geldi.​